فرش هر چیز گستردنی و قالی گستردنی گره دار است. انسان در ابتدا برای محافظت خود از سردی و نم زمین از پشم و پوست حیواناتی مانند گوسفند و بز به عنوان زیرانداز یا گستردنی بر زمین استفاده می نمود. پس از آن توانست با در هم نمودن پشم، زیراندازی گرم تر به نام نمد تهیه کند. اما در نهایت با ادغام نخ های افقی و عمودی تهیه شده از پشم، گلیم را درست کرد و این سرآغازی بود برای ابداع قالی یا فرش گره دار امروزی.

در میان قالی های گره دار سالم قدیمی ترین یافته، متعلق به حدود 2400 سال قبل می باشد. این قالی با نام قالی پازیریک شهرت جهانی یافته و منقش به نگاره های رایج هخامنشیان می باشد. 

درباره پیشینه فرش ایرانی می توانید بر روی عبارت زیر کلیک کنید.

پیشینه فرش ایرانی

در موقع خرید بدون روی دربایستی و ملاحظه‌کاری از فروشنده بخواهید تا تمام فرش‌هایی که در فرم و اندازه دلخواه شما است نشان بدهد و یا اصطلاحاً ورق بزند تا از میان آنها بتوانید چند تخته فرش را که بیشتر به سلیقه و نظر شما نزدیک است انتخاب کنید.

سعی کنید از مؤسساتی فرش ماشینی خریداری کنید که آزادی عمل و نیز امتحان فرش‌های انتخاب شده را برای شما بدون هیچگونه الزام خریداری فراهم کند و فرش‌های مطلوب شما را به منزل بیاورند.

? بررسی فرش از لحاظ طرح و اندازه
برای خرید فرش به اندازه‌های آن نیز باید توجه کرد. از چند سانتی‌متر اختلاف در ابعاد فرش در قسمت‌های بالا و پایین که اصولاً از مشخصات فرش دستباف می‌باشد می‌توان چشم‌پوشی کرد ولی بیشتر از این حدود بالاخص در قالیچه‌های کوچک عیب فرش به شمار می‌رود.

با تا کردن فرش از قسمت میان و روی هم قرار دادن این دو قسمت می‌توان تقارن طرح را نسبت به محورهایی که از مرکز فرش می‌گذرند تشخیص داد.

این عمل را می‌توان به وسیله متر و یا خط کش مدرج نیز انجام داد و فاصله نقاط مختلف فرش را نسبت به یکدیگر سنجید. تقارن رنگ نیز در اشکال بافته شده در فرش را مورد توجه قرار دهید و همچنین دقت کنید که موتیف‌ها و اشکال طرح در متن فرش ناتمام گذارده نشده باشد و هر خط و شاخه‌ای شکل و امتداد طبیعی خود را داشته باشد و ناگهان در میان طرح قطع و ناپدید نشده باشد.

? مطالعه فرش در نور طبیعی و توجه به رنگ آن و اطمینان از ثبوت رنگ‌های آن
همچنین فرش را باید از زوایای مختلف و در نور طبیعی مورد مطالعه قرار داد. رنگ فرش در جهت خواب آن تیره‌تر از رنگ آن در جهت عکس خواب فرش به نظر می‌رسد در نتیجه خطوط طرح درجهت عکس خواب به نحو مشخص‌تری دیده می‌شود.

همچنین باید رنگ فرش در تمام سطح آن یکنواخت باشد و مخصوصاً در فرش‌های کف ساده دو رنگی و اختلالات رنگ دیده نشود. لذا رنگ فرش به اندازه کافی غنی و کامل باشد و قسمت انتهایی پرز با رنگ سطح فرش اختلاف نداشته باشد چون این اختلاف نمودار آن است که فرش با رنگ‌های جوهری رنگ شده است.

با مالیدن تکه پارچه مرطوب بر روی قسمت‌های رنگ‌دار مشکوک می‌توانید از ثبوت رنگ‌های فرش اطمینان حاصل کنید.

? بررسی کیفیت پرزهای فرش
فرش را از نظر کیفیت پرزهای آن نیز باید مورد بررسی قرار داد، پرز فرش باید با دوام، درخشان و انعطاف پذیر باشد فرش‌های با پرز نرم نسبت به فرش‌های با پرز ضخیم دوام کمتری دارند و همچنین تمایل بیشتری به جذب گرد و خاک داشته و مانند فرش‌های با پرز خشن نیز تمیز نمی‌شوند.

? مطالعه پشت فرش از لحاظ نحوة تراکم و کوبیدگی پودها و یکنواختی طرح
شاید مهمرین عاملی که در انتخاب فرش باید مورد توجه قرار گیرد بافت آن است.

برای بررسی چگونگی بافت فرش بهتر است آن را از قسمت پشت مورد مطالعه قرار دهید چون در پشت فرش کیفیت بافت مشخص‌تر است.

با مطالعه پشت فرش به بسیاری از نکات آگاهی خواهید یافت که با بررسی رویه فرش امکان آن میسر نیست از قبیل تعداد گره‌ها، نحوه تراکم و کوبیدگی پودها و همچنین یکنواختی طرح، شمارش دقیق گره‌ها در واحد سطح را به کمک ذره‌بینی که به یک قاب مدرج به واحدهای اندازه‌گیری (سانتی‌متر – اینچ) متصل شده است می‌توان انجام داد.

با این وسیله تعداد گره‌ها را در عرض و طول یک قاب جداگانه بشمارید و در یکدیگر ضرب نمایید تا تعداد گره‌های موجود در واحد سطح فرش به دست آید.

ولی در این کار نهایت دقت باید معمول شود چه اختلاف شمارش یک و یا دو گره نتایج بسیار غلطی را در محاسبه کلی ارائه خواهد داد.

رای صحت بیشتر محاسبه بهتر است شمارش گره‌ها را در چند نقطه مختلف فرش انجام داده و معدل آنها را ملاک محاسبه قرار دهید (تراکم قسمت‌های پایین فرش معمولاً بیشتر از قسمت‌های بالایی آن است).

در مورد بافت فرش توجه داشته باشید که پود فرش‌های یک پوده هیچگاه به چشم نمی‌خورد و تنها در فرش‌های دو پوده و بیشتر است که بعضاً در پشت فرش امتداد پودها دیده می‌شوند و هرگاه ردیف‌های بافته شده بهتر کوبیده شده باشند پودها کمتر دیده می‌شوند.

? بررسی فرش از لحاظ پوسیدگی و همچنین رفوشدگی
با ملاحظه پشت فرش قسمت‌هایی را که بافت ناجور داشته و یا احتمالاً پوسیده و یا رفو شده باشند بهتر می‌توان تشخیص داد قسمت‌های رفو شده معمولاً زبرتر و محکم‌تر از دیگر نقاط فرش است و با کمی دقت علائم سوزن خوردگی را در آن می‌توان مشاهده کرده و بعلاوه با تا کردن فرش در سمت‌های مشکوک به پوسیدگی صدای خفیف و مخصوص شکستگی احساس خواهد شد.

در موقع بررسی پرزهای فرش توجه داشته باشید ارتفاع پرز معیار ظرافت فرش نیست. برای کنترل کیفیت پرزهای فرش و چگونگی پرداخت آنها باید پرزها را با دست مالش داد در قسمت‌های مختلف ارتفاع پرزها باید به یک اندازه بوده و اثر از تموج در آنها نباید باشد.یکی از دلایل نامنظم بودن پرزها علاوه بر پرداخت ناجور و نامنظم شستشوی خشن الیاف فرش است.

? خرید از تجارت‌خانه‌های معتبر که فرش خریداری شده را ضمانت می‌کنند.
در مورد مکان خریداری فرش باید گفت که هیچگاه فرش را از افراد نامشخص و مشکوک خریداری ننمایید.

برای از دست ندادن نقدینه خود و جلوگیری از گرفتاری‌های بعدی منطقی‌تر است حتی با قیمت‌های بالاتر فرش را از تجارت‌خانه‌های معتبر و با سابقه و شهرت خوب و یا از فروشندگان مجاز و سیار این مؤسسات خریداری کنید.

به هنگام خرید فرش حتماً ورقه خرید و ضمانت‌نامه‌ای که حاوی تمام مشخصات فرش است از فروشنده درخواست کنید. این مدارک در موقع خرید و فروش بعدی، سرقت، بیمه و حمل و نقل فرش بسیار مفید واقع خواهد شد.

در ضمانت‌نامه فرش‌های قدیمی و آنتیک علاوه بر مشخصات معمولی باید سال بافت و حتی‌المقدور شجره‌نامه فرش مندرج باشد.

? هماهنگی با دکوراسیون منزل
رعایت برخی اصول در رابطه با انتخاب فرش و دکوراسیون، علاوه بر آنکه نشانگر ذوق و سلیقه خریدار است در دوام و پاکیزگی و نمود هرچه بیشتر فرش نیز تاثیر انکارناپذیری دارد.

در این ارتباط باید عوامل رنگ، بافت و طرح فرش را مورد توجه قرار داد به عنوان مثال فرش‌های کم دوام، ظریف، ابریشمی، قدیمی و عتیقه و یا زمینه روشن را نباید در اطاق نشیمن، نهارخوری و اطاق‌های کودکان قرار داد. محل‌های مناسب برای اینگونه فرش‌ها معمولاً اطاق‌های پذیرایی، خواب، کتابخانه و به طور کلی مکان‌های کم رفت و آمد می‌باشد.

فرش اطاق نهارخوری باید به اندازه‌ای باشد که پایه‌های صندلی‌های مستقر در اطراف میزنهارخوری کاملاً بر روی آن قرار گیرد.

به عبارتی دیگر ابعاد فرش باید از هر طرف حداقل 60 تا 70 سانتی‌متر بزرگتر از اندازه‌های میز نهارخوری باشد. در سالن‌های پذیرایی فرش مقابل مبل‌ها و کاناپه را به اندازه‌ای انتخاب می‌کنند که ضمن پوشش مساحت مور نظر مقداری از سطح آن نیز زیر پایه‌های مبل‌ها و کاناپه قرار گیرد.

توصیه‌ای دیگر در این مورد داریم و آن این است که هیچگاه مساحت مقابل کاناپه و مبل‌ها را با یک جفت قالیچه مفروش ننمایید که از نقطه نظر زیبایی تاثیر نامطلوب و ناخوشایندی دارد.

به جای مفروش نمودن اطاق خواب با یک تخته فرش بزرگ که اجباراً قسمت‌هایی از آن زیر تخت خواب می‌رود توصیه می‌شود از چند تخته قالیچه کوچک و پاتختی ترجیحاً رنگ‌های روشن استفاده شود.

عامل طرح در انتخاب فرش برای مکان‌های مورد نظر نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است به عنوان چند اصل کلی می‌توان گفت که در منازل و محل‌هایی که با مبلمان استیل و تزئین شده باشند.

طرح‌های گلدار و همچنین فرش‌هایی با طرح‌های هندسی و در آپارتمان‌ها و ساختمان‌هایی که مبلمان آنها از نوع مدرن است فرش‌هایی با طرح‌های هندسی و شاخه شکسته جلوه و زیبایی بیشتری دارند. فرش‌های ترنج دار در سالن‌های پذیرایی و در محل‌هایی که نقش ترنج آن در معرض دید کامل باشد و قالی‌های با نقش سرتاسری و یا خنثی در سالن‌های نهارخوری و پذیرایی و نشیمن و کتابخانه منظره بهتری دارند.

عوامل مهم در نگهداری قالی

فرش و قالی هم مانند هر کالای دیگر به مراقبت و نگداری نیز دارد  تا برای ماندگاری بیشتری داشته باشد و در طی زمان زیبایی خود را از دست ندهد. در ادامه نکته هایی را درباره نگهداری از قالی شرح داده می شود. اما برای اطلاعات بیشتر می توانید بر عبارت زیر کلیک کرده و اطلاعات بیشتری کسب نمائید.

نحوه نگهداری از فرش

نور خورشید

خانه های آفتابگیر مضراتی برای فرش ها و قالی های شما دارند. اگر به فرش  و قالی به طور مداوم نور افتاب بتابد رنگ آن شفافیت خود را از دست می دهد. حتما اگر قالی دستباف در معرض نور قرار دارد با استفاده از از پرده های مناسب از تابش نور به آن جلوگیری کنید. یا اگر می خواهید از نور روز بهره ببرید در زمان تابش نور بر روی قالی های دستباف روفرشی های ضخیم بگسترانید.

فرسودگی و سایش

گاه گداری فرش و یا قالی پهن شده را جابجا کنید تا به صورت متعادلی پا بخورد و سایش آن به صورت یکسان اتفاق بیفتد.

قالی را در زیر درب قرار ندهید. اگر فضای خانه شما کوچک است و قرار گرفتن قالی اجتناب ناپذیر است در و قالی را به شیوه ای تنظیم کنید که موقع استفاده از در، درب با فرش تماس نیابد.

تمیز کردن فرش

جاروبرقی با دور زیاد راهکار خوبی جهت گرفتن گرد و خاک و ذرات کوچک است. جاروی دستی توصیه نمی شود. نی های نوک تیز جاروی دستی طی زمان به فرش صدمه می زنند.

حرکت فرش

پیشتر ها، خانه ها را با موکت مفروش می کردند و سپس فرش ها را روی موکت ها قرار می دادند. بنابراین فرش از جایش تکان نمی خورد. ولی در سال های اخیر در بیشتر موارد خانه ها را با سرامیک و موزائیک مفروش می کنند سپس فرش ها روی آن پهن می کنند که این موضوع باعث می شود تا بر اثر پاخوردن جابجا شوند.

برای ممانعت از حرکت فرش ها از توری های پی وی سی و یا آسترهای اسفنج مانند بهره ببرید. سعی کنید سایز این آسترها را کوچکتر تهیه نمائید.